Makrozoobentos definiowany jest jako denne zwierzęta bezkręgowe nie przechodzące przez sito o średnicy oczek 1mm. Jest to formacja stosunkowo stabilna – w porównaniu np. z planktonem – w czasie i przestrzeni, ponieważ tworzą ją zwierzęta wieloletnie i w większości osiadłe lub mobilne ale zasiedlające stosunkowo niewielkie terytorium. Cechy te sprawiają, że na osobniki oddziaływają, przez stosunkowo długi okres czasu, różnorodne, także niekorzystne, czynniki środowiskowe charakterystyczne dla określonego miejsca. Mogą one modyfikować strukturę zgrupowań makrozoobentosu. Dlatego właśnie, makrozoobentos uważany jest za dobry wskaźnik stanu środowiska, zwłaszcza jako wskaźnik krótkookresowych wahań czynników abiotycznych (np. natlenienia lub zasolenia), które, z przyczyn metodycznych, trudne są do bezpośredniego zmierzenia. Monitoring tego typu, wymagający wielu punktów poboru a nie jednego „reprezentatywnego” dla całego akwenu nie jest prowadzony w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Jedyne przestrzenne dane dotyczące makrozoobentosu pochodzą z projektów badawczych, ograniczonych w czasie i uzależnionych od pozyskania źródła finansowania.
Celem przeprowadzenia badań jest porównanie liczebności, biomasy oraz składu gatunkowego bentosu występującego w różnych rejonach Zatoki Puckiej z uwzględnieniem odległości od punktowych źródeł zanieczyszczeń.
Badania makrozoobentosu będą prowadzone w oparciu o próby pobrane na 15 stacjach badawczych, uzupełnione o ilościowe zaciągi dragą denną w trzech wybranych miejscach występowania ławic omułka. Rozmieszczenie punktów badawczych przedstawiono na mapie (Rys. 1), a ich dane w tabeli (Tab. 1). Podane współrzędne należy traktować jako wstępne wskazanie stacji badawczych. Ich dokładna lokalizacja zostanie potwierdzona w czasie pierwszego pobierania prób. Próby, zgodnie z zaleceniami metodyki HELCOM COMBINE i w oparciu o wieloletnie badania bentosu prowadzone przez MIR-PIB będą pobierane w okresie maksimum letniego (lipiec-wrzesień).
Próby będą pobierane standardowym narzędziem, zgodnym z metodyką HELCOM COMBINE tj czerpaczem dna typu van Veen, który jednorazowo pobiera próbę dna z powierzchni 0,1 m2. Na każdym punkcie jednorazowo będą pobrane 3 próby, które będą przesiewane na sicie o boku oczka 1 mm, a zebrany materiał będzie konserwowany 4% roztworem buforowanej formaliny. W laboratorium próby będą przeglądane pod binokularem, a wysegregowane organizmy będą oznaczane do najniższego, możliwego poziomu taksonomicznego (tj do gatunku, poza Oligochaeta i stadiami młodocianymi). Biomasa będzie oznaczana po minimum trzymiesięcznym okresie konserwacji w roztworze formaliny, a w przypadku małży biomasa zostanie określona na podstawie pomiarów muszli i interpolacji biomasy z krzywej regresji masy dla każdego gatunku.
W trzech miejscach zostaną wykonane zaciągi ilościowe dragą denną, w celu określenia zagęszczenia i stanu epibentosowych zgrupowań omułka. Do poboru prób używana będzie dociążona draga denna, wyposażona w system wideo, umożliwiający dokładne określenie długości/powierzchni dna, z której zebrano próbę. Po pobraniu określona będzie objętość pobranego materiału, oraz pobrana będzie podpróba o określonej objętości. Na jej podstawie zostanie określona liczebność i biomasa omułka.
W trakcie pomiarów zostaną wykonane towarzyszące, standardowe pomiary hydrochemiczne: temperatura wody, zasolenie, widzialność krążka Secchiego i zawartość tlenu w wodzie przydennej.
Orientacyjne pozycje stacji do badań makrozoobentosu
